تیرهی زنبق Iridaceae
گیاهی علفی، دارای ریزوم و پیاز به اشکال متفاوت، برگها دو ردیفی، دارای نیام پوشاننده ساقه، شمشیری شکل و کشیده و گل آذین آنها گرزی یا بادبزنی شکل است.
زنبق .Iris germanica L
گیاهی علفی، دارای ریزوم و پایا، برگها متناوب، در قاعده هم پوش و بدون دمبرگ اند. گل آذین زنبق به صورت گرزن بادبزنی شکل، معمولا به 1 تا 3 گل کاهش مییابد. برگکهای فرعی رشد یافته و به صورت گریبان در میآیند.
بخش های مورد استفاده زنبق ریشه و ریزوم است مهمترین مواد مؤثره دارویی روغن فرار، ایریدین و ایرون است و خواص درمانی این گیاه، خلط آور، مدر، مسهل، ضد التهاب و قی آور است.
پزشکان سنتی از ریشه و ریزوم گیاه زنبق به عنوان خلط آور، مسهل، مدر، دفع کننده کرم و ضد تب، در استعمال خارجی در علاج لکه های سیاه صورت و کک مک و به عنوان روشن کننده پوست مورد استفاده قرار می گرفته است. میزان و مقدار مصرف آن 200 میلی گرم تا یک گرم به صورت دم کرده است.
زعفران .Crocus sativus L
گیاهی علفی، پیازدار و برگها به شکل طوقه ای، ریشه غدهها دو شکل کم و بیش متفاوت دارند. برخی ریشه های معمولی و صاف اند. برخی رشته ای شکل و ضخیم بوده و مانند فنر لوله شده و پیچ خورده اند. بخش هایی از گیاه که خواص دارویی دارند کلاله و خامه است. مهمترین مواد مؤثره دارویی این ساختارها مواد رنگی، کروسین، پیکر و کروسین است. خواص درمانی این گیاه مقوی معده، محرک و ضد اسپاسم است.
در پزشکی سنتی از کلاله و خامه این گیاه به عنوان تسکین بیماری آسم، سیاه سرفه، قاعده آورو علاوه بر این برای این گیاه اثر مسکن سرفه و در برونشیت های مزمن نیز استفاده می کردند. مقدار و میزان مصرف نیم گرم که به صورت دم کرده استفاده می شود.
تیره ی زنجبیل Zingiberaceae
گیاهانی علفی، دارای ریزوم و ریشه غالبا غده ای و برگ ها زبان های و دو ردیفه اند. گل آذین نسبتا متراکم، به اشکال سنبله ای و غالبا به رنگ های درخشان دیده می شوند. گل ها معمولا نامنظم، دارای تقارن طرفي اند. قطعات گل پوش مضاعف، غالبا به صورت کاسه و جام گل از هم متمایز می شوند. کاسه پیوسته، زنگوله ای شکل، غالبا دارای دولبه، و جام گل لوله ای شکل است. نافه مرکب از یک پرچم زایا و دو ناپرچمی به صورت گل برگ (لابل) است. از این تیره گونه های زرمباد و زرد چوبه را معرفی می کنیم.
زرمباد .Amomum zerumb et ; Curcuma zedoaria rosa
بخش هایی از گیاه که خواص دارویی دارند ریزوم و مهم ترین مواد مؤثره دارویی روغن فرار و زرومبون و خواص درمانی شبیه زنجبیل است.
به عنوان مقوی عمومی و برای افزایش نیروی جنسی استفاده می شود. اطبای قدیم از ريزوم این گیاه در درمان اصلی و کمکی بیماری های دستگاه تنفسی (مانند درد گلو، آسم، سیاه سرفه) بیماری های دستگاه گوارشی، بیماری های دستگاه تناسلی و در رفع بیماری های پوستی مانند التهاب پوست، بروز دانه های جلدی در مردها مورد استفاده قرار می گرفته است.
مقدار و میزان مصرف ريزوم این گیاه سه گرم است که به صورت دم کرده یا جوشانده ملایم روزی سه بار بعد از غذا مصرف می نمایند.
زردچوبه .curcuma longa L
بخش هایی از گیاه که خواص دارویی دارند ریزوم و مهم ترین مواد مؤثره دارویی روغن فرار که در آن مولکول کورکومین وجود دارد. به عنوان ادویه تند از آن استفاده می شود. پارس ایمن دارو انواع داروهای گیاهی دام و طیور و مکمل های غذایی دام ها و آبزیان و… را جهت درمان و رفع مشکلات دام و طیور شما را تولید میکند.
ریزوم زردچوبه را به مقدار دو گرم با صور مختلف روزی سه بار همراه غذا توصیه می گردد. پزشکان سنتی به عنوان چاشنی و ادویه تند و تیزدر غذاها به کار می برند. علاوه بر این در درمان سوء هاضمه توصیه شده به عنوان رنگ کننده و معرف نیز مورد استفاده قرار می گرفته است.
تیره ی ثعلب اورکیداسه
گیاهان این تیره علفی، دارای گل آذین سنبله و یا خوشه ای هستند. گل هانامنظم، دارای سه کاسه برگ پتالوئيد، جام گل به صورت 3 قطعه ای، قطعه خلفی آن به صورت لابل در می آید.
ثعلب .Orchis mascula L . subsp . pinenetorum . camus
گیاهی علفی، دارای غده زیرزمینی غیر منقسم کروی، گلپوش دارای قطعات به هم آمده و به صورت کلاه خودی و یا گسترده به صورت بال، دو قطعه درونی گلپوش معمولا بسیار کوچک، گل برگ لابل سه قسمتی و در جلو گل قرار داشته، در قاعده منتهی به مهمیز بلندی می شود. اندام مورد استفاده ریشه و غدد زیرزمینی و مهم ترین مواد مؤثره دارویی؛ گلوکوزید، موسیلاژ و آلبومین است. خواص دارویی آن مقوی عمومی و آرام بخش و نرم کننده است.
در استعمال داخلی آن مقدار پنج گرم به صورت جوشانده ملایم استفاده می شود. پزشکان سنتی در رفع سرما خوردگی رفع حالات تحریکی و التهابی دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش و التهاب دستگاه ادراری استفاده می کردند.
برای مطالعه مقالات بیشتر درباره گیاهان دارویی کلیک کنید.