تیره خرما Palmaceae
خرما ها گیاهانی به صورت درخت با تنهای بدون انشعاب، در انتهای تنه دارای یک دسته برگ با رگبرگ های شانه ای و یا پنجه ای هستند. گل آذین معمولا به شکل اسپادیس منشعب و به صورت سنبله ای مرکب است.
خرما (نخل) .Phoenix dactylifera L
خرما درختانی بلند و غالبا تنومند هستند، برگها به طور دستهای در رأس ساقه قرار دارند. گیاهانی دو پایه و دارای گلهای تک جنساند. گل آذین به صورت رژیم وجود دارد. رژیمها که در کنار برگها ظاهر میشوند. درون چمچهای بسیار سخت قرار دارند. گلهای نر در خرما ها معمولا دارای پوششی دوچرخهای سه قطعهای هستند.
گل های ماده خرما معمولا از برچه آزاد تشکیل مییابند. در این گیاهان تخمدان یک برچه ای و میوه آنها دارای یک دانه است. میوه گیاه استفاده خوراکی و دارویی دارد. مهمترین مواد مؤثره دارویی این گیاه تانن، موسیلاژ، قندها، انواع اسیدهای آلی و پکتین است. خواص درمانی مغذی، خلط آور و مقوی عمومی بدن است. مصرف چهار عدد میوه تازه آن سفارش میشود، پزشکان سنتی از میوه این گیاه به عنوان تقویت کننده عمومی بدن و چاق کننده، تسریع زایمان و ضد درد و پودر سوخته هسته خرما را جهت زخمهای پوستی استفاده مینمودهاند.
تیرهی گندم Poaceae
گیاهان به صورت مونوتیپ هستند. اغلب به حالت گندمی قرار دارند. گل آذین به صورت سنبله ساده و مرکب و یا خوشه ساده یا مرکب و یا پانیکول وجود دارند. از تعدای سنبلک تشکیل شده است.
چمن گندمی رونده Agropyrum repens Beauv.-Elymus repens (L.) Gould.
گیاهانی یک ساله، یا پایا که طول آنها به 100 سانتی متر میرسد. برگها به صورت تا شونده، سنبلکها در طرفین فشرده، بدون پایک، منفرد، به طور متناوب و نزدیک هم در فرورفتگیهای سطحی دو طرف محور و بطور خوابیده بر هم قرار دارند. هر سنبله دارای 3 تا 10 گل است.
بخش مورد استفاده ريزوم است و مهمترین مواد مؤثره دارویی ریزوم این گیاهتری تیسین، موسیلاژ و مانیتول، صمغ و اگروپین است. خواص درمانی آن مدر، رفع التهاب مثانه و در دفع سنگهای صفراوی استفاده میشود.
پزشکان سنتی از ريزوم این گیاه به عنوان مدر، معرق، تصفیه کننده خون و نرم کننده انسداد مجاری کبد و طحال و رفع بیماری قند و التهاب مجاری ادراری و دستگاه گوارش استفاده میکردند. میتوان برای درمان از ده گرم گیاه به صورت دم شده استفاده شود.
شکر سرخ (نیشکر) .saccharum officinarum L
گیاهی علفی، که ارتفاع آن به 300 سانتی متر میرسد. پایا و دارای ساقه محکم و برگهایی با پهنک دراز و به صورت متناوب دیده میشود. گل آذین خوشهای انتهایی، دارای انشعاباتی تقریبا ایستاده دیده میشود. سنبلکها بمطور زوجی در بالای محور گل آذین واقعاند.
ساختارهای مورد استفاده گیاه برای درمان شیره و ریشه است. مهمترین مواد مؤثره دارویی این گیاه ساکاروز، رزین و چربی و آلبومین است و خواص درمانی آن ملین، مدر، ضدعفونی کننده و آرام بخش است.
جو دوسر(یولاف) .Avena sativa L
علف هایی یک ساله که طول آنها تا 80 سانتی متر میرسد. دارای برگهایی واجد پهنک تخت و با زبانک غشایی دیده میشود. گل آذین پانیکول، سنبلکها دارای یک یا چندین گل نر و ماده، در صورت رویش وحشی سنبلکها شکننده هستند.
بخش های مورد استفاده برگ و دانه سبوس دار است و مهمترین مواد موثره دارویی گیاه نمکهای معدنی، ویتامین های مختلف و آلكالوئيدهایی مانند ارگوتیونئین و هوردنین است. خواص درمانی این گیاه مدر، مغذی، پایین آورنده کلسترول و به دلیل داشتن آلكالوئيد جهت ترک تریاک و سیگار استفاده میشود.
اطبای قدیم از برگ و دانه سبوس دار این گیاه به عنوان مدر، محرک، تقویت کننده مقوی اعصاب، رفع نقرس، دفع سنگ کلیه و بی خوابی استفاده میکردند. از دانه این گیاه به مقدار هشت گرم با غذا استفاده شود، خیسانده سبوس گیاه در آب یا شیر به مقدار ده گرم استفاده شود.
جو .Hordeum sativum Pers . H . vulgare L
گیاهانی یک ساله، طول آنها به 100 سانتی متر گونه میرسد. برگها با پهنک تخت، گل آذین سنبله متراکم، در طرفین فشرده دراز و ایستاده و در آخر تقریبا خمیده یا آویخته است. محور سنبله کوتاه، شکننده و تخت و در حاشیه مژه دار است. سنبلکها به طور سه تایی در فرو رفتگی های محور سنبله قرار دارند.
بخشهای مورد استفاده دانه و سبوس است. پارس ایمن دارو انواع داروهای گیاهی دام و طیور و مکمل های غذایی دام ها و آبزیان و… را جهت درمان و رفع مشکلات دام و طیور شما را تولید میکند.
مهمترین مواد مؤثره دارویی این گیاه آمینو الكالوئيدی مانند هوردنین است و دارای نشاسته فراوان است. خواص درمانی آن مغذی، پایین آورنده قند خون و کاهنده کلسترول خون است. پزشکان سنتی از دانه سبوس دار این گیاه به عنوان مقوی، هضم کننده غذا، مدر، ضد التهاب، ضد تب، ضد اسهال های ساده و خونی استفاده میکردند.
آرد دانه سبوس دار این گیاه استفاده میشود. سبوس آن را به میزان ده گرم با شیر یا آب به صورت دم کرده استفاده شود.
تیره لاله
گیاهانی این تیره دارای پیاز و ریزوم هستند.
ترهی کوهی Allium porrum L.; Allium ampeloprasum L. subsp.iranicum Wendelbo.
گیاهی علفی، دو ساله، دارای پیاز میباشد. گلپوش متشکل از 6 قطعه آزاد و یا در قاعده متصل به هم است. پرچم ها در قاعده چسبیده به هم و زائده دار و دارای بساکهای پشت چسب اند. تخمدان آزاد، دارای 3 خانه، هر خانه آن دارای 2 تا 10 تخمک خمیده است، خامه ژینو بازیک است.
بخش های مورد استفاده این گیاه برگ و پیاز است. مهمترین مواد موثره دارویی موجود در برگ اسانس است. در برگ و پیاز گیاه آنزیمهای متفاوت مانند مالتاز، دکستریناز وجود دارد. خواص درمانی آن سوءهضم را از بین میبرد و خلط آور است.
پزشکان سنتی از برگ و پیاز به عنوان ضدعفونی کننده، ضدکرم، بادشکن، مدر، خلط آور، ضد سرفه مقوی معده و مقوی قوه باه، قولنج و پایین آورنده فشارخون و قند خون استفاده میکردند. دانه پیاز را همراه با روغن بادام و شکر به عنوان برطرف کننده تب های حصبه توصیه کردهاند. این گیاه را همراه غذا استفاده میکنند.
پیاز عنصل .Urginea maritima L
گیاه دارای ریشه پیازی بسیار بزرگ واژه تخم مرغی پوشیده از پولکهای آزاد، برگها همه بن رست و بهاره، گل آذین بسیار دراز، فاقد برگ است. شکل آن به صورت سنبله مانند است که دم گلها از قاعده به رأس کوتاه میشوند. طول این گل آذین گاهی به 20 سانتی متر میرسد.
بخش های مورد استفاده پیاز است. مهمترین مواد موثره دارویی گلیکوزید، موسیلاژ و فلاونوئید است. خواص درمانی این گیاه به عنوان خلط آور، مسهل و قی آور است.
پزشکان سنتی از پیاز این گیاه در درمان برونشیت مزمن، آسم، سیاه سرفه و بیماریهای قلبی استفاده میکردند. میزان و مقدار مصرف این گیاه 100 میلی گرم که به صورت دم کرده استفاده میشود.
برای مطالعه مقالات بیشتر درباره گیاهان دارویی کلیک کنید.