تیره پیچ امین الدوله Caprifoliaceae
گیاهی به صورت درختی یا درختچه‌ای، گهی بوته های چوبی یا علفی، پیچان و یا بالارونده هستند. برگ ها به صورت ساده، یا مرکب شانه‌ای هستند. گل آذین گیاهان این گر زنه دو سویه، ياخوشه سنبله و یا دیهیم مرکب دیده می‌شود. گل ها نر ماده، پنج پر، غالبا منظم و اغلب دارای کاسه‌ای تحلیل رفته‌اند.
پیچ امین الدوله .Lonicera caprifolium L
گیاهی درختچه‌ای و پیچان و بالا رونده، با برگ های کامل، ساقه آغوش، متقابل هستند. گل آذین به صورت گرزنه‌های دوسویه، گل ها سفید، کاسه دارای 5 دندانه کوتاه، جام دولبه و تقریبا نامنظم، نافه 5 پرچم و آشکارا از جام گل بیرون زده‌اند. تخمدان سه برچه ای و با کلاله سه لبه، میوه سته 2 یا 3 خانه‌ای و محتوی دانه های فراوان است. پیچ امین الدوله یک گیاه زینتی است ولی خواص دارویی دارد.
بخش های مورد استفاده برای استخراج ماده مؤثره برگ و گل است، مهمترین مولکول های این ساختارها، تانن، اسیدسالسیک و روغن فرار است خواص درمانی این گیاه نرم کننده، ضد اسپاسم و تب بر است. میزان مصرف برگ و گل این گیاه به صورت دم کرده چهار گرم است.
اطبای قدیم غرغره جوشانده برگ پیچ امین الدوله را به عنوان ضد سرفه و تحریکات ریه به کار برده و از گل های آن با آب مقطر عرق تهیه می‌کردند و نوشیدنی مقوی قلب تهیه می‌شد. دم کرده گل های آن جهت رفع عفونت های پوستی نیز توصیه شده است. امروزه است این گیاه در معطر کردن لوازم آرایش و تبیه عطر و ادکلن استفاده می‌شود.
آقطی قرمز .Sambucus racemosa L
گیاه درختی، با برگ‌های مرکب شانه‌ای، با گل آذین خوشه‌ای انتهایی که منظره دیهیم به خود می‌گیرد. کاسه گل دارای 5 دندانه کوتاه، جام چرخه‌ای 5 لبه گسترده و در انتها برگشته، پرچم‌ها 5 عدد، کلاله سه لبه، میوه سته کوچک گویچه‌ای تک خانه و محتوای 3 تا 5 دانه است. این گیاه به عنوان زینتی استفاده می‌شود.
میوه و برگ این درختان در استخراج ماده مؤثره استفاده می‌شوند و مهمترین مولکول های این ساختارها دارویی در برگ گلیکوزید سامبونیگرین و اسیدهای آلی مختلف وجود دارد. میوه انواع اسیدهای آلی، مواد رنگی ویتامین دارد. این ساختارها کاربرد درمانی مختلف دارند، میوه این گیاه مسهل، ملین و مدر است برگ‌های این گیاه به صورت موضعی به عنوان ضدعفونی کننده و التیام دهنده زخم ها استفاده می‌شود. دم کرده میوه این گیاه به مقدار دو گرم استفاده استفاده شود. مصرف دم کرده این گیاه باید زیر نظر پزشک مصرف شود زیرا مصرف زیاد آن سمی است. پارس ایمن دارو انواع داروهای گیاهی دام و طیور و مکمل های غذایی دام ها و آبزیان و… را جهت درمان و رفع مشکلات دام و طیور شما را تولید می‌کند.
اطبای قدیم از پوست ساقه، گل، میوه و برگ این گیاه استفاده می‌کردند. در درمان از آن به صورت مدر، ملین، قی آور و به صورت موضعی به عنوان ضد عفونی کننده و التيام دهنده زخم‌ها استفاده می‌شده است.
آقطی (شوند؛ پلم) .Sambucus ebulus L
گیاهی درختچه‌ای، برگ‌ها به صورت شته، حاشیه برگچه‌ها مضرس، گل آذین به صورت خوشه‌ای و انتهایی، کاسه کوتاه و در انتها 5 دندانه، جام گل چرخه‌ای و 4 قطعه، تخمدان 2 برچه‌ای و یک خانه‌ای، میوه بسته است. درختچه پلم در اشکوب‌های جنگلی شمال کشور وجود دارد.
ریزوم و برگ این گیاه در استخراج ماده مؤثره استفاده می‌شود. مولکول های موجود در برگ این گیاه فلاونوئید، انواعی از اسیدهای آلی است ریزوم این گیاه گلیکوزید سیانوژنیک و اسیدهای آلی مختلف دارد. در درمان از برگ این گیاه به عنوان ملین و ضد درد و از ریزوم این گیاه به عنوان مدر و مسهل استفاده می‌کنند. از ریزوم این گیاه به مقدار سه گرم به صورت دم کرده استفاده می‌شود.
از ریشه و برگ این گیاه در مصارف پزشکی سنتی استفاده می‌شده است به طوری که ریشه به عنوان مسهل و ضد درد مزمن مفاصل استفاده می‌کردند و از برگ آن به صورت موضعی در ضرب دیدگی استخوان‌ها و عضلات استفاده می‌کردند.
آقطی کبیر (آقطی سیاه آقطی اروپایی) .Sambucus nigraL
درختچه‌ایی تا ارتفاع چهار متر، ساقه سیاه رنگ، ساقه جوان نرم، برگ‌ها شانه‌ای، گل آذین به صورت خوشه‌ای که در انتهای ساقه ظاهر می‌شود. قطعات گل پنتامر میوه به صورت سته است. امروزه از این گیاهان به عنوان گیاهان زینتی استفاده می‌کنند.
پوست داخلی، برگ، میوه و گل در استخراج ماده مؤثره استفاده می‌شود. مهمترین مولکول های دارویی موجود در برگ اسیدهای آلی، فلاونوئید گلیکوزید و روغن فرار است. میوه فلاونوئید گلیکوزید و اسیدهای آلی دارد و گل؛ سامبوسين، روغن فرار و روتين دارد.
خواص دارویی، گل معرق، شیر افزاء ضد آنفولانزا و سرماخوردگی است. برگ های این گیاه ملین مناسب است. میوه مسکن دردهای عصبی است. گل، برگ و میوه به میزان سه گرم و به صورت دم کرده استفاده می‌شود. اطبای قدیم در درمان سرماخوردگی از بخور برگ این گیاه استفاده می‌کردند.
سنبله الطیب (علف گربه؛ والرین) .Valeriana officinalis L
گیاهی علفی، پایا، دارای برگ‌هایی متقابل و پهنکی با تقسیمات شانه‌ای هستند. و بدون گوشوارک هستند. گل آذین به صورت گرزنه‌های انتهایی که به شکل چتر نمایان می‌شوند که در آن یک حالت دیهیمی مشاهده می‌شود. کاسه گل دارای چندین بخش زاویه مانند است که همراه میوه حفظ می‌شود. جام قیفی شکل در پایین بخش قدامی دارای برجستگی قوز مانند است. پرچم‌ها 3 عدد که در بخش پایینی جام به آن اتصال دارند.
مادگی زیرین، سه برچه‌ای و با خانه‌های تک تخمکی است. این گیاه صخره زی است در بین شکاف های صخره‌ها رویش دارد. بنابر این به دست آوردن گیاه کمی مشکل است.
ریشه و ریزوم محصولات این گیاه در استخراج مواد مؤثره هستند، مولکول‌های ریشه و ریزوم این گیاه عبارتند از: انواع آلكالوئيد از جمله والريانين و کاتینین است. تانن، صمغ، آنزیم و اسیدهای آلی دیگر ترکیبات این گیاه است پایین آورنده فشار خون، ضدصرع، رفع بی خوابی و مقوی اعصاب کاربرد این گیاه در درمان است. در این صورت حداکثر یک گرم از این گیاه به صورت دم کردنی استفاده می‌شود.
سنبل الطیب یک گیاه بسیار معطر است و در پزشکی سنتی استفاده می‌شده است و به عنوان دارو موارد استفاده قرار می‌گرفته و از این گیاه به عنوان ماده معطر کننده استفاده می‌کردند. علاوه بر این آن را به عنوان باز کننده و تقویت کننده معده، مدر، قاعده آور و ضد کرم و رفع سرفه و برطرف کننده بی خوابی نشاط آور و آرام بخش استفاده می‌کردند.
برای مطالعه مقالات بیشتر درباره گیاهان دارویی کلیک کنید.
