گیاهی به صورت علفی، درختچهای، گل های درختی و یا بالا رونده با برگهای متناوب، ساده و بدون گوشوارک، گل ها آکتینومورف، پنج پر، تخمدان در خانه ای و گاهی به صورت کاذب به چهار خانه تقسیم میشود. تخمکها متعدد، میوه سته یا کپسول، دانه با جنین خمیده یا راست و در داخل آندوسپرم است. از این تیره گونههای دارویی زیر را بررسی میکنیم.
دیوخار مینابی
Lycium depressum Stocks subsp.angustifolium=Lycium barbarum Dun.
گیاهانی درختچهای، غالبا خاردار و در هر بند ساقه دارای برگهایی با آریش دستهای است. کاسه گل بشقابی شکل، یا لبه لوله آن دارای دندانههای نا هم قد و پایا و تقریبا بدون رشد ثانویه است. جام گل قیفی شکل و دارای لوله ای کوتاه با پنج لبه گسترده است. نافه متشکل از پرچمهایی است که در نیمه درونی طول لوله به جام متصلاند. تخمدان روی دیسک قرار دارد. میوه سته که پس از رسیدن سیاه رنگ میشود.
گیاه کامل قسمت مورد استفاده میباشد مهمترین مولکول های مؤثره دارویی اسید سیانیدریک و خواص درمانی این گیاه بسیار سمی باید زیر نظر پزشک مصرف گردد. در مصارف پزشکی گذشته مدر، مسهل، ضدتشنج، رفع سیاه سرفه، تقویت قوه باه و ضعف بینایی استفاده میشده است.
بذر البنج .Hyoscyamus niger L
گیاهی علفی یک ساله، دارای گلهایی مجتمع در گرزنهای خوشهای شکل و دم عقربی یک سویه و ایستاده است. محور گل آذین و همچنین کاسه گل در این گیاهان به تدریج سخت و محکم و مقاوم میشود. شکل کاسه لولهای استکانی، در پایین متورم، در بالا دارای دندانه هایی کوتاه است که همراه با تشکیل میوه رشد میکنند. به سرعت خشک و سخت و محکم میشود. میوه رسیده را در برمیگیرد، جام قیفی شکل، دارای شکافهای طولی یک جنبی است.
برگ و دانه اندام مورد استفاده است. مهمترین مولکول مؤثره دارویی، هيوسيامين، اسکوپولامين، موسیلاژ است خواص درمانی ضد درد و خواب آور است.
میزان مصرف نیم گرم به صورت دم کرده است در مصارف پزشکی قدیم ضد سیاه سرفه، ضد آسم ، سرفههای تشنجی و درمان برونشیتهای مزمن، دردهای عصبی درد مفاصل، روماتیسم، نقرس هیستری به کار میرفته است. امروزه به علت داشتن مولکولهای سمی کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
پنیر باد خواب آور (گیلاس زمستانی) .Withania somnifera ( L . ) Dun
این گیاهان بوتههایی بلند، که طول ۱۰۰ تا ۲۰۰ سانتی متر، با برگهایی متناوب و گاهی به صورت دستهای و ساده وجود دارند. گلها منفرد و یا مجتمع به صورت دستهای، گاه دو پایهاند. کاسه گل استکانی شکل و دارای 5 قطعه پايا و رشد یافته است. جام گل استکانی شکل و غالبا دارای لوله باریک و در قاعده فشرده و پهن است. پرچمها کوتاه و بساکهای آنها مانده در لوله جام و آزادند و در تمام طول باز میشوند. دیسک نهنجی، پهن و حلقوی؛ باریک و غده پوش است. قاعده تخمدان را در بر میگیرد. تخمدان تخم مرغی کروی، بدون کرک دارای دو خانه و محتوی تخمکهای فراوان است.
تمام گیاه قسمت مورد استفاده است. مهمترین مولکول مؤثره دارویی سمنيفرین، سمنین، کومارین، آلكالوئیدهای مختلف است. خواص درمانی مسکن اعصاب، خواب آور است.
تاتوره .Datura stramonium L
گیاهای یک ساله علفی، دارای ظاهر مات، با ساقههای منشعب، بدون کرک، برگ ها تخم مرغی، دم برگدار، نوک تیز و در حاشیه سینوسی و دندانهدار هستند. گلها، که معمولا در گل آذینهای گرزنه یک سویه مجتمع هستند. سفید رنگ و دارای جام قیفی شکل ۵ لبه هستند، میوه کپسول خاردار و با چهار کفه باز میشود.
برگ و دانه قسمت مورد استفاده است. مهمترین مولکول های مؤثره دارویی، هيوسيامين، داتوجنين، هیوسین است خواص درمانی ضد اسپاسم، در درمان سرفه و پارکینسون وضد آسم استفاده میشود.
تاجریزی .Solanum nigrumL
گیاهی علفی و یک ساله، با ساقه های منشعب و فراوان، برگ ها متناوب و به حالت شقهای، کاسه گل ۵ بخشی رشد میکند. جام گل به صورت استکانی چرخی و دارای ۴ تا ۶ و حتی تا 10 لپهای، پرچمها ۴ یا ۵ عدد، دارای میله کوتاه و بساک طویل، متکی به هم هستند. به وسیله منفذ رأسی باز میشوند، میوه سته و به اشکال متفاوت است.
قسمت مورد استفاده ساقه های جوان است مهمترین مولکول مؤثره دارویی دولكومارینیک، تانن، پکتین و استرادیول و سولانین رزین خواص درمانی، ضد سرفه و آسم و روماتیسم و مسکن است.
این گیاه دارای ترکیبات سمی است باید زیر نظر پزشک مورد استفاده قرار گیرد مقدار مصرف این گیاه دو گرم به صورت دم کرده، در مصارف پزشکی سنتی به عنوان نیرو دهنده، ملین، مدر، معرق، پایین آورنده تب، مخدر، برای معالجه بیماریهای جلدی مزمن مثل اگزما خارش، برونشیتهای مزمن، سیاه سرفه، آسم و روماتیسم ضد درد بند آورنده خون مورد استفاده قرار میگرفته است.
شاهبيزک(بلادون) .Atropa Belladonna L
گیاهانی علفی، معمولا بلند، دارای برگهای منفرد و دم برگدار هستند. کاسه گل، سبز و وسیع است. در میوه رشد میکنند. به حالت ستاره مانند و در قاعده میوه گسترده است. جام لولهای و وسیع و یا استكانی شکل و دارای ۵ لبه کوتاه است. پرچمها ۵ عدد، کوتاه و تقریبا در لوله جام باقی مانده دارای میله ضخیم، در قاعده کرکدار و متصل به پایین لوله جام است. تخمدان در خانه ای و منتهی به کلاله وسیع و کوتاه و دولبه است. میوه سته کروی و مایل به سیاه دارای دانه های متعدد فشرده و پولک مانند است. نوع گل آذین این گیاهان گرزنه دو سویه است.
برگ و ریشه اندام مورد استفاده هستند. مهمترین ترکیبات دارویی این گیاه آتروپین، اسکوپولامين است خواص درمانی ضد اسپاسم و خواب آور است. پارس ایمن دارو انواع داروهای گیاهی دام و طیور و مکمل های غذایی دام ها و آبزیان و… را جهت درمان و رفع مشکلات دام و طیور شما را تولید میکند.
پنجاه میلی گرم روزی سه بار به صورت دم کرده استفاده میشود. اطبای قدیم در درمان بیماریهای مختلف مانند آسم ، سیاه سرفه، صرع، بی اختیاری دفع ادرار، قولنج های کبدی و کلیوی استفاده میشده است. این دارو سمی است و باید زیر نظر پزشک تجویز گردد.
عروسک پشت پرده .Physalis Alkekengi L
بوتههایی علفی، معمولا پایا، دارای برگهای کامل و دم برگدار هستند. کاسه گل، که به شکل استکانی و دارای ۵ لبه بسیار کوتاه است، رشد فوق العاده ای حاصل کرده، به صورت کیسهای نارنجی رنگ باد میکنند.
میوه را در بر میگیرد. جام گل استکانی چرخهای، در حاشیه چین خورده و دارای به لبه است. پرچمها ۵ عدد و دارای بساکهایی هستند که در تمام طول باز میشوند. و میوه آن سته دو خانه ای است.
برگ و میوه اندام مورد استفاده است. مهمترین مواد مؤثره دارویی، رامنوزید، فيتولاسین، رزین، موسیلاژ است. خواص درمانی این گیاه میوه مدر ملین است. برگ آن ضد نقرس است. علاوه بر این میوه آن را به عنوان جلوگیری از آبستنی نیز استفاده میشده است که از نظر علمی این موضوع بر روی موش به اثبات رسیده است.
مقدار مصرف این گیاه پنج گرم به صورت دم کرده، پزشکان سنتی از این گیاه در بیمای های کلیوی و مثانه، نقرس و یرقان در علاج برونشیت و تنگی نفس و ضد آسم استفاده میکردند.
برای مطالعه مقالات بیشتر درباره گیاهان دارویی کلیک کنید.
