تیره کتان Linaceae
کتان (بزرگ) Linum usitatissimum L . = Linum humile Miller
از تیرگان این راسته می توان از کتان نام برد که، گیاهی علفی است، در پایه اندکی چوبی و در ساقه فاقد بند ولی دارای پوست مقاوم همراه با فیبر یا الیاف است. برگ های کتان کامل، متناوب و در فاصله دور از هم قرار دارند. گل ها هرمافرودیت، گلبرگ ها پنج عدد هستند و بلندتر از کاسبرگ ها هستند، تخمدان پنج برچهای و منظم است، میوه کپسول کروی و گل ها سفید هستند.
دانه، روغن کتان اندام مورد استفاده میباشد مهمترین مولکول مؤثره دارویی آن موسیلاژ، آنزیم لینا ماراز، پکتین و روغن ثابت است در ساقه استرولهای فراوان میباشد موارد مصرف دانه آن به عنوان نرم کننده و رفع یبوستها ضدسرفه استفاده میشود.
مقدار مصرف شش گرم به صورت دم کرده استفاده شود اطبای قدیم از این گیاه در رفع سرفه، يبوست، رفع دردهای کلیه حالات التهابی زیاد کننده شیر، نرم کننده، خلط آور و رفع تحریکات جلدی توصیه میکردند.
راسته سداب Rutales
از این راسته تیره های مرکبات، سماق، عرعر، اسپند(قیچ) و کندر را بررسی میکنیم.
تیره عر عر Simnarubaceae
درخت عرعر Ailanthus altissima(Mill) Swingle.;A.glandulosa Desf.
درخت عرعر که گاهی طول آن به 30 متر میرسد، دارای برگ های مرکب تک شانهای، تعداد برگچه در هر برگ ۱۳ تا۲۵عدد، تخم مرغی و سرنیزهای هستند.
گل ها کوچک و سبز رنگ آن به صورت گل آذین خوشه گرزنه، یا به شکل خوشه سنبله ها گسترده در رأس ساقه مجتمعاند. کاسه گل کوتاه با 5 تقسیم، جام 5 قطعه و گسترده، گل نر دارای 10 پرچم با قاعده به هم چسبیده به پایین دیسک و تخمدان گل های ماده شامل 2 تا 5 بر چه هستند. اقدام مورد استفاده، پوست ساقه و ریشه است مهمترین مولکولهای مؤثره دارویی آن تانن، موسیلاژ، املاح معدنی، روغن فرار و کریستین میباشد که دارای خاصیت قلبض، معرق، ضد کرم و ضد اسهال است.
مقدار مصرف آن سی گرم به صورت دم کرده یا جوشانده ملایم است اطبای قدیم از این گیاه برای رفع کرم کدو و ضد اسهال استفاده میکردند.
تیره سداب Rutaceae
زیر تیره سداب Rutoideae
سداب .Ruta graveolens L
گیاه دارویی علفی، دارای برگ هایی با دو بار تقسیمات شانهای و عمیق و قطعات نامنظم و نامساوی هستند. گل ها زرد و مجتمع در گل آذین دیهیم هستتند. کاسه گل چهار لبه، گلبرگ ها چهار عدد، مقعر، دندانه دار؛ پرچمها هشت عدد، تخمدان چهار بخش است و هر بخش آن از یک برچه تشکیل شده است و محتوای شش تا دوازده تخمک است میوه چهار کفهای و شکوفا است.
اندام هوایی گیاه مورد استفاده قرار میگیرد که دارای کوریستین، سورالن، آکردیدون، روتین، ویتامین پ، پرکاپتین و گزانتوتوکسین است خواص درمانی آن بادشکن، ضدعفونی کننده، ضد سرفه و سقط کننده جنین میباشد.
مقدار مصرف دو گرم به صورت دم کرده، پزشکان قدیم به عنوان آرام بخش ضد تشنج مدر معرق قاعده آرم ضد کرم ضد عفونی کننده پاد زهر سموم مختلف و سقط کننده جنین به کار میرفته است. این گیاه سمی است و باید زیر نظر پزشک تجویز گردد.
زیر تیره (مرکبات)
در این زبر تیره به بررسی گونه های دارویی مربوط به جنس مرکبات میپردازیم. گیاهان به صورت درختچه و درختی و کوچک و در نقاط گرم ایران و تا حدودی معتدل رویش دارند. برگ ها ساده دیده میشوند.پارس ایمن دارو انواع داروهای گیاهی دام و طیور و مکمل های غذایی دام ها و آبزیان و… را جهت درمان و رفع مشکلات دام و طیور شماتولید میکند.
این گیاهان درختانی همیشه سبز هستند. با برگ های دائمی، دم برگ معمولا بال دار یا حاشیه دار، میوه درشت و آبدار، پرتغالی مانند فرمول گل.گل ها دارای 5 کاسبرگ به هم پیوسته و پنج گل برگ آزاد و پرچمها متعدد است که برخی از آنها آزاد و بعضی در میله به هم پیوسته و به صورت دسته های پرچمی درآمدند. مادگی از به هم پیوستن 6 تا 12 برچه به صورت تخمدان چند خانه درآمد. صفات گونه های خوراکی بسیار به هم نزدیک است.
نارنج .Citrus vulgaris Loisel. = c . aurantum L
گیاهی است درختی، با برگ های کامل، و در حاشیه صاف، گل آذین ها به صورت گرزنه در انتهای ساقه قرار دارند.گل ها دارای 5 کاسبرگ به هم پیوسته و پنج گلبرگ آزاد و پرچمها متعدد است که برخی از آنها آزاد و بعضی در میله به هم پیوسته و به صورت دستههای پرچمی درآمدند. مادگی از به هم پیوستن 6 برچه، به صورت تخمدان چند خانه در آمد.تمام اندام های این گیاه مصرف دارویی دارد میوه آن محتوی موسیلاژ، قند، اسید سیتریک گل حاوی فلاونوئید، رزین و روغن فرار، پوست دارای گم رزین و هیسپریدین است خواص درمانی آن عبارت از برگ دارای خاصیت ضد اسپاسم، پوست معطر کننده و هضم کننده و میوه خوراکی است.
نارنگی Citrus nobilis var deliciosaTen. EC. aurantium var deliciosa
گیاهی درختچهای، که طول آن به 4 متر میرسد. با برگهای متقابل و متراکم چرمی شکل، واژه تخم مرغی و باریک، گل آذین به صورت گرزنههای چندگلی در انتهای ساقه وجود دارند. کاسبرگها 5 تایی که به صورت پیوسته وجود دارند. پرچمها فراوان، که به دیسک متصلاند، میوه پرتغالی ماند وجود دارد. پوست میوه، میوه و گل قسمت مورد استفاده است مهمترین مواد مؤثره دارویی، گل روغن فرار دارد میوه این گیاه موسیلاژ و اسیدآسکوربیک، اسیدسیتریک نمکهای معدنی دارد خواص درمانی، پوست ضد اسکوربوت، قابض و میوه ملین و تب بر است.
لیمو شیرین
درختانی پایان با برگ های متناوب، واژه تخم مرغی، گل ها به صورت گرزنهای، که به صورت منفرد در انتهای شاخهها ظاهر میشوند. کاسه برگ های پیوسته و 5 تایی، جام گل را در بر میگیرد. پرچم های فراوان، از محل میلهها به هم متصل و به زیر دیسک اتصال دارند.پوست، میوه و روغن فرار آن اقدام مورد استفاده است مهمترین مولکول مؤثره دارویی، روغن فرار و هیسپیریدین و مواد تلخ است خواص دارویی گیاه، ضد اسکوربوت، ضد روماتیسم و قابض، تببر و مدر است. اطبای قدیم قسمتهای مختلف لیموشیرین در سرماخوردگی و سرفه توصیه میکردند،
لیموترش citrus MedicaL. Var . Cedrata
درختانی پایان با برگ های کامل، صاف، نازک و واژه تخم مرغی که در انتها باریک میشوند گله ا به صورت گل آذین گرزنه و در بغل هر برگ ظاهر میشوند پرچمها متعدد، مادگی 6 برچهای که تخمدان چند خانهای را به وجود میآورند از آن میوه پرتغالی مانند حاصل میشود.پوست لیمو، آب لیمو و دانه قسمت مورد استفاده است مهمترین مولکول مؤثره دارویی این گیاه پوست روغن فرار و هیسپیریدین و آب لیمو اسیدسیتریک است خواص دارویی آن ضد اسکوربوت، به صورت غرغره درمان گلو درد، تببر، مدر و ضد نفخ است. اطبای قدیم قسمت های مختلف لیموترش را در موارد فوق و دانه لیموترش را به عنوان ضد کرم و ضد تب توصیه مینمودند.
برای مطالعه مقالات بیشتر درباره گیاهان دارویی کلیک کنید.
