انجدان یا انگدان
به فارسی انگدان یا انجدان و به لغت دارالمرز کوله پر نامند تخم نباتی است و برگ آن شبیه به برگ کلم است و گلش چتری و ثمرش بعد از رسیدن سفید و مدور و پهن است، بسیار خوشبو است صمغ آن را حلتیث طیب نامند. نوع دیگری وجود دارد که ثمرش سیاه و بدبو و برگش مثل صفحه‌ای پرسوراخ است و ساق آن کوچکتر از نوع سفید آن است صمغ آن بدبوو گیاهان دارویی گیاه آن را گما نامند، سفید آن بهتر از سیاه آن است. در دوم گرم و خشک است و گیاه سیاه آن مدر بول و حیض و مسخن گرده و روده است، اغذیه را زود حل می‌کند و قابل جذب می‌نماید و محرک نیروی جنسی و قوه باه می‌باشد و قاطع بلغم است باد شکن بوده و برای سوزش ادرار در افراد بلغمی مزاج و در رفع ضرر غذاهای دیرهضم و غلیظ مؤثر است در تب ها با سکنجبین از آن استفاده می‌شود در سینه درد و درد کمر و رفع دل پیچه مؤثر است. و ضماد آن با موم و روغن زیتون جهت غدد متورم بدن و کوبیده آن با پوست انار جهت بواسیر (هموروئید) بدین طریق که (صمغ انجدان یک مثقال، پوست انار دو مثقال) همه را نرم کوبیده در یک استکان گلاب بپزند و به محل بواسیر در بدن ضماد نمایند.
محل رویش: کوه‌های گیلان و نواحی البرز و تهران
اشنان یا چوبک
گیاهی است بی برگ و با شاخه‌های متعدد و بسیار ریز که به وسیله آن لباس‌ها و ظرف‌ها و غیره را می‌شویند و به جای صابون و مواد پاک کننده از آن استفاده می‌کنند، این در تمام سطح زمین کشور یافت می‌شود. پارس ایمن دارو انواع داروهای گیاهی دام و طیور و مکمل های غذایی دام ها و آبزیان و… را جهت درمان و رفع مشکلات دام و طیور شما را تولید می‌کند.
خواص دارویی: پاک کننده، سوزانده، تصفیه کننده و مدر قوی است. 9 گرم آن مسهل زرداب و 3 گرم آن مدرحیص و 1.5 گرم آن مدر ادرار و 30 گرم آن کشنده بسیار قوی است. (هر3 گرم مساوی 16 نخود است) این گیاه بیشتر از خارج اثر درمانی و سود بخش دارد و در داخل مصرف آن خطرناک است. مالیدن آن جهت بردن گوشت زخم‌ها مؤثر است و مسواک زدن با آن جهت سفید شدن دندان، اما زیادی آن باعث فساد دندان ها خواهد شد. مصلح آن (یعنی ضد آن) مغز کدو(تخم کدو) و روغن بنفشه است زیان آور برای مثانه و مصلحش در این جا عسل است. از این گیاه بیشتر در شستشوی لباس‌ها و ظروف آشپزخانه به جای پودر رختشویی کنونی استفاده می‌شود.
محل رویش: بیشتر بیابان ها پر از این گیاه است در کوه های گیلان به حد وفور یافت می‌شود.
انجره (گزنه)
انجره لغت فارسی است به عربی قربض و به لغت دارالمرز گزنه نامند و به ترکی کجیت کن. نباتیست که برگش انبوه با خارهای بسیار ریز خارهای ساقه آن اگر با بدن تماس پیدا کند باعث حمره جلد و سوزش و خارش می‌شود و گلش زرد و تخمش براق و نرم و با اندک پهنی و تیره رنگ و از رازیانه کوچکتر و مراد از انجره مطلقا تخم او است.
خواص دارویی: در اول و سوم گرم و خشک و ملطف اخلاط الزجه و جاذب و مفرح اعضاء مدر بول، حیض و شیر و عرق و مبهی و منقی سینه و معده و دردهای اخلاط دار مفید بوده و خارج کننده عفونت های رحمی است. گزاردن برگ آن در بینی قاطع رعاف (خون دماغ) است و شستشوی با آب برگ آن برای خروج رحم (پتوز رحمی) مفید بوده ضماد برگ آن برای دمل ها خیلی خوب و باعث سر باز کردن آنها خواهد شد. کوبیده برگ آن را با کمی عسل مخلوط کرده روی زگیل بمالند در از بین بردن آنها مؤثر است، پخته آن با روغن زیتون جهت تورم غدد بناگوشی و پخته آن با ماءالشعیر جهت جاری شدن اخلاط از ریه ها و برای آسم مؤثر است پخته آن با سکنجبین جهت درد کلیه ها و نیز پخته آن با ریشه شیرین بیان برای خروج چرک مثانه و سوزش آن موثر است. انجره پنج مثقال ریشه، شیرین بیان (پنج مثقال) هر دو را با هم جوشانده با شربت قند مخلوط کرده و روزی چهار قاشق بزرگ میل نمایید. مقدار فوق را بایستی تا یک هفته ادامه دهید برای ناتوانی جنسی، (تخم انجره پنج مثقال، تخم کرفس پنج مثقال) هردو را نرم کوبیده با یک استکان عسل مخلوط کرده روزی سه مرتبه میل نمایید، وارد کردن تخم انجره در مرهم ها، برای کوچک کردن تومورها و هم چنین تومورهای سرطانی مؤثر است، در مبتلایان به ناراحتی مقعدی مثل بواسیر باید با عناب مصرف شود، کوبیده تخم و برگ آن برای خشک کردن زخم های ترشح دار و خورنده مثل سرطان مؤثر است.
محل رویش: در کنار رودخانه گیلان و جاهای مرطوب یافت می‌شود.
اسفند (حرمل)
حرمل در لغت سریانی نوعی از سداب کوهی است و به فارسی اسفند نامند و گیاه او به قدر زرعی می‌شود و از یک بوته آن چندین شاخه می‌روید و برگش مایل به تدویر (گرد، مدور) غلاف دانه های او مدور و مثل الاضلاع به سه خط با اندکی سرخی و تخمش سیاه مثل خردل در سوم گرم و در دوم خشک و قوتش تا چهار سال باقی می‌ماند، لطیف و محلل رياح امعاء و مواد غلیظه ومبهی و مسمن و مدر ادرار و حیض و شیر و مسهل سودا و بلغم غلیظ، حب الفزع، جالی سینه و شش از لزوجات و صاف کردن خون و نرم داشتن طبع و جرم او جهت قولنج و عرق النساء فالج و امراض بارده، استسقاء، رفع جنون، یرقان، فراموشی و یک اوقیه (هراوقیه هفت مثقال و نیم) آن را کوبیده با چهار اوقیه آب بجوشانند و آب آن را با سه اوقيه عسل و دو اوقیه روغن کنجد بنوشند و در تنقیه سینه و اعالی بدن از لزوجات ضيق النفس تنگی نفس و سعال (سرما خوردگی) رطوبی بیعدیل است و هر گاه به قدر یک رطل (۹۰ مثقال) آن را در آب انگور که به قدرسی رطل باشد به جوشانند تا به ربع برسد و روزی دو اوقيه از آن تاسی روز بنوشند جهت رفع صداع مزمن مجرب دانسته‌اند.
محل رویش: در دامنه البرز و اطراف تهران و کوه‌های گیلان به حد وفور یافت می‌شود.
بادرنگبویه یا بادرنجبویه
مرحوم دکتر سعید نفیسی معروف به ناظم الاطبا مؤلف پزشکی نامه هم راجع به بادرنگبویه می‌نویسد اگر برگ این گیاه را بین انگشتان فشار دهند بوی لیمو می‌دهد به لیمو بادرنگ هم می‌گویند، بدین جهت به آن بادرنگبویه می‌گویند که به نام عرق بادرنجبویه معروف است و هنگامی که عقرب ومار و یا زنبور و دیگر حیوانات زهردار انسان را بگزند اگر محل گزش را با عرق بادرنجبویه بشویند سودمند خواهد بود. بادرنجبویه را به عربی مفرح القلب می‌گویند. این گیاه در بهار و تابستان موجود است. در دوم گرم و مقوی اعصاب و قلب است و نیز مقوی حواس پنج گانه است. مؤثر بر کار معده و کبد و خوردن جوشانده آن نشاط آور است هضم کننده غذاهای سنگین و باعث ازدیاد حافظه است، ضد تنگی نفس وضد تپش قلب است، خوردن آن برای کسانی که خواب‌های وحشتناک می‌بینند نافع است جوییدن آن برای برطرف کردن بوی زننده دهان مفید است، کوبیده پخته شده آن برای درد مفاصل و آب پخته آن برای خارش بدن و دانه های خارش دار بدن مؤثراست.
محل رویش: اطراف تهران و کوه‌های البرز و در گیلان است.
برای مطالعه مقالات بیشتر درباره گیاهان دارویی کلیک کنید.
