راسته گل ساعتی Passiflorales
گل ساعتی .Passiflora caerulea L
گیاه به صورت علفی، با برگ های پنجه‌ای و در حاشیه دارای ۳تا۵ لبه و گوشوارک دارند. گیاه پیچان و دارای پیچک های متقابل با برگ ها هستند. گل‌ها منظم، به صورت ۵ پر و دارای ۴ چرخه هستند، مادگی سه برچه ای است. تخمدان تک خله، میوه سته و پیاله در آن‌ها شامل حلقه های متعدد و متشکل از زواید واقع بین جام و نافه است. دارای آندروژینوفور است. (بین مادگی و پرچم ها فاصله ایجاد شده است) برچه ها غالبا روی یک ستونک نهنجی یا آندروژينوفور قرار دارند. از سطح استقرار پوشش گل فاصله می‌گیرند.
اندام مورد استفاده ساقه، گل و میوه است مهمترین مولکول مؤثره دارویی، آلكالوئيد، فلاونوئید و استیگماسترول خواص درمانی مسکن، خواب آور و ضد آسم است.
مقدار مصرف گیاه نیم گرم به صورت دم کرده، اطبای قدیم به عنوان آرامبخش، نیرو دهنده، ضد تشنج، مسکن مصرف سنتی داشته است.
راسته جعفری یا چتریان (اومبلال) Umbellales
از این راسته به بررسی گونه‌های داروئی تیرهای جعفری، زغال اخته و عشقه می‌پردازیم.
تیره جعفری Apiaceae
گیاهان این تیره دارای گل آذین چتر به صورت ساده و مرکب، میوه شیزو کارپ پس از رسیدن به دو قسمت میشود و هر قسمت را مریكارپ می‌نامند. مریكارپ‌ها معمولا به انتهای میله باریک و دو شاخه‌ای بنام کارپوفور اتصال دارند و معمولا مسکن هستند.
سدا(خلال دندان) .Ammi majus L
گیاهی علفی، با ساقه بدون کرک و بسیار منشعب‌‌اند. برگ‌ها معمولا شامل تقسیمات دو شانه‌ای با بخش های خطی و باریک است. گل آذین چتر مرکب، گل ها سفید رنگ، دارای کاسه فاقد دندانه و یا واجد دندانه های بسیار کوتاه و گل برگ های دو بخشی هستند.
میوه تخم مرغی، پهن و دراز، در جوانب فشرده، شیار بین پره‌ها فقط شامل یک مجرای ترشح کننده است. کارپوفور دو قسمتی و در سطح درونی آلبومن مسطح است.
میوه اقدام مورد استفاده این گیاه است که حاوی آموئیدین، برکاپتين، آمبلی فرون آنتراکینون و النورزین است. مهمترین خاصیت دارویی این گیاه درمان لک پیسی است.
وشق Dorema ammoniacum D Dom
علف‌هایی بلند و کم و بیش رزین دارند. دم برگ ها دارای غلاف پوشاننده ساقه، برگ های پایینی شامل تقسیمات سه شانه‌ای عمیق و با سه برگچه هستند. برگ های ساق‌های تقریبا شانه‌ای و یا کم و بیش تحلیل رفته‌اند و گاهی به صورت غلاف کاهش می‌یابند. گل آذین کپه‌ای آن به صورت چتر ساده کروی و بدون گریبان است. چترها معمولا دم گل‌ها کوتاه، متناوب یا چرخه ای دارند. که در بخش بلند و بدون برگ انتهای ساقه قرار می‌گیرند. گل ها سفید در گل آذینی مجتمع‌اند که در واقع نوعی خوشه بسیار گسترده است. پا خامه پیاله شکل است. گوشتی چند بخشی با خامه‌ای برگشته است. میوه در جوانب به شدت فشرده؛ بیضی شکل، با مریكارپ‌های کمی سرخ فام و دارای ۵ پره مورب است.
گم رزین قسمت مورد استفاده است مهمترین مولکول مؤثره دارویی اساس، گم رزین و خواص درمانی ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، مدر و معرق است.
این گیاه سمی است و باید زیر نظر پزشک مصرف شود نباید در زمان حاملگی و شیردهی استفاده شود.
در پزشکی سنتی در درمان دمل و جوش و زخم، درد مفاصل، تنگی نفس، مدر، مسهل، ضد کرم کدو مسکن و قاعده آور استفاده می‌شده است. در استعمال داخلی اشق به مقدار نیم تا یک گرم استفاده شود.
آنغوزه .Ferula assa- foetida
گیاهانی پایا که گاهی ارتفاع تا کمتر می‌رسد، دارای ساقه بلند و برخاسته، برگ‌ها با تقسیمات شانه‌ای عمیق است. گل‌ها پلی گام و زرد سبز فام است. دم گل های اصلی به صورت موازی تماما از یک نقطه منشأ می گیرند. شعاع‌های دم گل های کوتاه که می تواند به ۱۵ عدد هم برسد. در قاعده دم گل اصلی گریبان وجود ندارد. پایه خامه مسطح و یا کمی پیاله مانند است. دانه مسطح و بیضی شکل است. پرهای پشتی نازک، با حاشیه ای مسطح در نزدیک لبه است. پارس ایمن دارو انواع داروهای گیاهی دام و طیور و مکمل های غذایی دام ها و آبزیان و… را جهت درمان و رفع مشکلات دام و طیور شما را تولید می‌کند.
اولئوگم رزین اندام مورد استفاده است مهمترین مولکول مؤثره دارویی روغن فرار، گم، رزین، و نیلین است. خواص درمانی ضد اسپاسم، مسکن و خلط آور محرک و مقوی است.
استعمال داخلی نیم گرم روزی سه بار به صورت قرص استفاده شود و موارد استعمال در پزشکی سنتی در درمان دمل و جوش، کمردرد و تشنج، اسهال و کمی اشتها توصیه میشود و برای آن اثرات مدر و قاعده آور نیز بوده‌اند.
بادیان رومی .Trachyspermum copticum ( L . ) Link = Ammi copticumL
گیاهان علفی یک ساله، برگ ها با تقسیمات غیر خطی و باریک، برگ‌های انتهای خطی نیستند. برگ های انتهای، پهنک کامل دارند. گربیان و گریبانک در گل آذین وجود ندارد. گل ها سفید، گل آذین کم تراکم، محورهای اصلی به صورت شعاعی نیستند. کاسه بدون دندانه، میوه در جوانب فشرده، تخم مرغی و دراز است. فندقه ۵ پرهای مشخص و آشکار است.
میوه اندام مورد استفاده می‌باشد مهمترین مولکول مؤثره دارویی اسیدانیسیک، اسیدهای آلی فلاونوئید و استروژنین و روغن فرار، آنتول است خواص درمانی مطبوع کننده، ضد نفخ، ضد اسپاسم و جهت حمام زیبایی استفاده میشود.
باریجه(قاسنی) .Ferula gumosa Boiss . = F . galb aniflua Boiss
گیاهی است پایان با برگ های چند بار تقسیمات شانه‌ای، برگ های قاعده ای و بالایی دارای غلاف مشخص است. گل ها پلی گام، زرد رنگ، دم گل ها مورب که در انتها گل های ریزی وجود دارند. گل های ریز با دمه گل های کوچک به یک نقطه اتصال دارند و این اتصال به صورت شعاعی انجام میشود. خامه‌ای بلند به پایه های محدب شده اتصال دارد. میوه مسطح و در ناحیه پشتی فشرده است.
رزین قسمت مورد استفاده است مهمترین مولکول مؤثره دارویی آمبلی فرون، ترکیبات فرار، صمغ و رزین است خواص درمانی ضد اسپاسم، ضد آسم مؤثر در درمان های روماتیسمی است.
در استعمال داخلی صمغ باریجه به مقدار نیم گرم روزی سه بار به صورت قرص استفاده میشود و در مصارف اطبای قدیم به عنوان بادشکن، ضد تشنج، ترمیم کننده زخم های سطح بدن، تسکین دهنده و مسکن درد به ویژه دردهای روماتیسمی ضدسرفه سقط کننده جنین و قاعده آور توصیه شده است.
برای مطالعه مقالات بیشتر درباره گیاهان دارویی کلیک کنید.
